Wśród wielu preparatów i suplementów, które dostać można na rynku sportowym, złą sławą okryły się tzw. sterydy anaboliczne. Jeszcze kilka lat temu grupa tych substancji cieszyła się ogromną popularnością — w końcu zwiększona wydolność organizmu poprawiała wyniki, dzięki czemu sportowcy mogli szybciej cieszyć się imponującą siłą i pompą mięśniową. Dziś stosowanie anabolików coraz częściej krytykowane jest nie tylko przez zawodowców, ale także wśród hobbistów. Czy tak restrykcyjne podejście do tego tematu jest słuszne? Czy faktycznie anaboliki działają na masę mięśniową? Jakie skutki uboczne pociąga za sobą nadużywanie anabolików?
Co to są anaboliki?
Anaboliki — lub sterydy anaboliczne — to syntetyczne substancje chemiczne, które naśladują działanie testosteronu w organizmie. Hormon ten występuje u mężczyzn i kobiet (ale w mniejszej ilości), regulując rozwój mięśni.
Anaboliki w dużym uproszczeniu mają nieść siłę, poprawiać wytrzymałość sportową, poprawiać kondycję i pompę mięśniową. Działają dzięki zdolności do wiązania się z receptorami androgenowymi w tkankach mięśniowych, prowadząc do syntezy białek i retencji azotu.
Działanie sterydów anabolicznych uzależnione jest od ich typu. Część z nich polega na stymulowaniu wzrostu masy mięśni (i nierzadko kości), a także pobudzaniu syntezy białka i gospodarki wapniowej. W ostateczności daje to formę dopingu, który może nieść szereg skutków ubocznych — m.in. w obrębie układu hormonalnego. Sterydy anaboliczne działają poprzez aktywowanie tzw. receptorów androgenowych, które obecne są w błonach komórkowych. Od lat 40. XX wieku badany jest dokładny mechanizm działania anabolików — również w kontekście medycznego zastosowania. Dotychczasowe wnioski pozwoliły, aby sterydy anaboliczne stosować w np. stymulowaniu szpiku w anemii hipoplastycznej.
W sporcie sterydy anaboliczne mają funkcje, tj.:
- regulacja metabolizmu,
- wpływ na poziom hormonów męskich,
- rozwój męskich cech płciowych,
- kontrola równowagi elektrolitowej,
- wzrost apetytu,
- rozwój tkanki mięśniowej,
- większa siła i wytrzymałość mięśni.
Wpływ anabolików na stan tkanki mięśniowej
Sterydy anaboliczne mają jedno, główne zastosowanie wśród sportowców i kulturystów: przyrost masy mięśniowej. Anaboliki faktycznie mają wpływ na stan tkanki mięśniowej poprzez zwiększenie procesu syntezy białek w komórkach mięśniowych. Te efekty sprzyjają budowaniu i utrzymaniu masy mięśniowej. Dlaczego tak się dzieje?
- Zwiększają syntezę białek mięśniowych, które są niezbędne do naprawy i odbudowy tkanki mięśniowej.
- Zwiększają retencję azotu. Azot jest ważnym składnikiem białek, a większa ilość azotu sprzyja budowaniu i utrzymaniu masy mięśniowej.
- Zwiększają siłę i wytrzymałość. W ten sposób można trenować intensywniej i osiągać lepsze wyniki w treningach siłowych.
Sterydy anaboliczne — skutki uboczne
Skutki uboczne zażywania sterydów anabolicznych są niezwykle szerokie i obejmować mogą właściwie cały organizm człowieka. To właśnie te niepożądane efekty sprawiają, że substancje te wzbudzają tak wiele kontrowersji. Przyrost tkanki mięśniowej może bowiem pociągnąć za sobą także:
- Zaburzenia hormonalne — głównie w obrębie męskiego hormonu płciowego,
- Zmniejszenie jąder (lub odwrotnie, rozrost gruczołu krokowego), zmniejszone libido, zaburzenia erekcji, zaburzenia spermatogenezy,
- Zmiany nastroju — niestabilność emocjonalna,
- Obciążony układ sercowo naczyniowy — w tym choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego,
- Zaburzenia metaboliczne,
- Choroby wątroby — w tym żółtaczka i guz wątroby,
- Zmiany skórne — np. trądzik,
- Zmiany w obrębie owłosienia — głównie nadmierne owłosienie,
- Agresja, drażliwość, nadciśnienie tętnicze,
- Zaburzone funkcjonowanie nerek — w tym powstawanie kamieni nerkowych,
- Psychozy,
- U kobiet zaburzenia miesiączkowania, zanikanie gruczołów piersiowych, wykształcenie męskich cech płciowych.
W przypadku wystąpienia możliwych działań niepożądanych konieczne jest natychmiastowe odstawienie anabolików oraz pilna konsultacja lekarska.
Stosowanie sterydów anabolicznych — czy przyjmowanie sterydów anabolicznych jest legalne?
W niektórych sytuacjach sterydy anaboliczne mogą być legalnie przepisywane przez lekarzy — wyłącznie w celach medycznych. Wprowadza się je, gdy konieczne jest leczenie niedoborów hormonów, opóźnionego rozwoju u dzieci i w przypadku niektórych chorób tarczycy. Niemniej jednak stosowanie sterydów anabolicznych bez nadzoru medycznego to ryzyko dla zdrowia.
PRODUKTY I SUPLEMENTY DOSTOSOWANE DO TWOICH POTRZEB
